PAND 9 

Een paar telefoontjes in de zomer van 2012 zijn genoeg om de oude LTS aan de Heemstraweg in Zaltbommel met kunstenaars te vullen. Camelot Leegstandsbeheer treedt op als verhuurder namens de gemeente Zaltbommel, en daarmee heeft de kunstenaarskolonie in ieder geval tijdelijk de beschikking over geweldige ateliers: de een nog groter en aparter van inrichting dan de ander, met alle industriële aspecten van een voormalige technische school van dien. Sporen van metselruimtes, lascabines en timmer- en bouwlokalen zijn ruimschoots terug te vinden, alsmede de daarbij behorende luchtjes.

In de enorme hallen voor metaalbewerking installeert zich een bedrijf met betere tweedehands spullen, waardoor geregeld mensen op bezoek komen, die ook nieuwsgierig zijn naar wat er zich in de ateliers afspeelt. Besloten wordt om de bewoners van de Bommelerwaard uit te nodigen op Open Dagen, die eensgezind en creatief door de kunstenaars worden voorbereid en door het publiek goed worden ontvangen en bezocht. De energieke en inspirerende activiteiten van de kunstenaars trekken de aandacht en dat leidt ertoe dat ook andere organisaties bij de gemeente Zaltbommel aankloppen voor ruimte in de min of meer vervallen school, die wellicht zelfs rijp voor de sloop was. De Woonlinie komt in zicht en op bijna vanzelfsprekende wijze wordt een plan gesmeed tussen partners en doelgroepen: het pand blijft de aankomende 15 jaar overeind onder de voorwaarde dat het kostendekkend verhuurd wordt.

In de zomer van 2013 besloten de kunstenaars naar de eerste en tweede etage te verhuizen, waar ieder in zijn eigen discipline en sfeer productief is. Beneden ontstaat daardoor ruimte voor maatschappelijke organisaties en startende ondernemers, die gemakkelijk toegankelijk zijn voor het grote publiek. De Kringloop neemt zijn intrek, de Evangelische Kerk vindt zijn gebedsplek, naai- en wasateliers strijken neer en voor de lekkere trek wordt het Spijsatelier ingericht. Een belangrijke speler is Dienstwerk, die met zijn mensen op tal van gebied het pand onderhouden en een volwaardige receptie beheren. Carnavalsvereniging de Wallepikkers en Harmonie de Karel zorgen voor de vrolijke en muzikale noot, terwijl Nieuw Blauw, Nathalie van der Schoot en 3D-Walldecor zich met de architectuur, zowel binnen- als buitenshuis bezig houden. Theaterbende De Tuin van Kees speelt toneel, terwijl de Spel-o-theek op haar eigen wijze het spelende kind bedient. Op de bovenetage houdt de gemeente de voormalige wis- en natuurkunde lokalen voor eigen gebruik. Alle aansluitpunten voor gas, water en elektra werden uit de natuurkundelokalen gesloopt, de techniektafels worden elders in het pand weer in gebruik genomen. Nu tref je daar Buurtzorg Jong aan, en Humanitas met diverse afdelingen. Vluchtelingen werk heeft een groot theorielokaal op de bovenste verdieping verbouwd tot meerdere spreekkamers en een kantoor, en tenslotte is er een hele heringerichte ruimte waar de jongerenwerker van de gemeente zijn activiteiten gaat ontplooien.

In overleg met de brandweer wordt het gebouw aan de eisen van deze tijd en van de nieuwe gebruikers aangepast en opgeknapt. De kunstenaars bedenken een bewegwijzeringssysteem en voeren dat gezamenlijk uit, waardoor iedere gebruiker nu gemakkelijk in het complexe gebouw te vinden is. 

Met de spirit van het eerste uur weten de kunstenaars gezamenlijk KUNSTZAKEN.NU op te richten, een workshopcollectief, waarin je actief deelneemt aan hun disciplines: sieraden, hoeden en collages maken, chinees inktschilderen en tekenen en schilderen met acryl, fotografie, binnenhuisarchitectuur en kunstgeschiedenis van het laatste uur! 

Het pand is vol;  waar eerst de strenge schoolregels golden zijn nu overlegstructuren de basis van een mooie samenwerking die ons allen de vrijheid verschaft om te doen wat we willen.

Op 12 april 2014 was het tijd voor een feestelijke opening en een nieuwe naam: van technische school, tuinbouwschool en huishoudschool via Cambium College naar PAND 9, een door alle gebruikers gezamenlijk democratisch gekozen naam.

Inmiddels is het 2019, Sommige bedrijven of kunstenaars zijn vertrokken, andere hebben hun plaats ingenomen. De structuur en de organisatie zijn in nieuwe handen gekomen, er is een koffiehoek georganiseerd, het Repaircafe is maandelijks actief en de bevolking van Zaltbommel heeft de kringloop omarmd, waarmee jaarlijks een aantal goede doelen gesteund worden. Toch doen er ook al verhalen de ronde over een ophanden zijnde afbraak van het gebouw. Nieuwbouw rondom Pand 9 rukt op en van de beloofde 15 jaar zijn er al ruim 7 voorbij gevlogen...